Hiện nay, các dòng xe máy điện được trang bị các loại phanh hiện đại, có ưu – nhược điểm và cách sử dụng khác nhau. Do vậy, người dùng cần nắm chắc cách sử dụng hệ thống phanh trên xe máy điện để điều khiển phương tiện hiệu quả và đảm bảo an toàn khi vận hành.

1. Tìm hiểu về hệ thống phanh xe máy điện

Hiện nay, phanh trên xe máy điện bao gồm phanh đùm (phanh tang trống) và phanh đĩa. Hiểu về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của mỗi loại phanh này sẽ giúp người dùng dễ dàng nắm bắt cách sử dụng hệ thống phanh trên xe máy điện. Cụ thể:

1.1. Phanh tang trống 

Cấu tạo của phanh tang trống gồm 2 phần chính là trống phanh và má phanh. 

• Trống phanh nằm bên ngoài, có cấu tạo hình trụ rỗng gắn với trục bánh xe và quay theo bánh xe. 
• Má phanh nằm bên trong, tạo ra lực ma sát bằng cách tiếp xúc trực tiếp với bề mặt trống phanh. 

Má phanh tiếp xúc với trống phanh tạo sự ma sát nhờ sự tác động thông qua cơ cấu cánh tay đòn và trục cam xoay.

Khi bóp phanh, má phanh sẽ bị đẩy ra ngoài tiếp xúc mới trống phanh tạo ra lực ma sát nhờ lực bóp tay phanh truyền đến cơ cấu trên, làm cho bánh xe quay chậm đến lúc dừng hẳn. Phanh tang trống có cấu tạo đơn giản và kết cấu kín, phù hợp với nhiều điều kiện thời tiết, đường sá và giá thành thấp nên rất thuận tiện cho việc bảo dưỡng, thay thế.

Tuy nhiên do cấu tạo kín nên khả năng giảm nhiệt khi có lực ma sát của phanh tang trống kém. Vì vậy, hiệu suất phanh bị hạn chế, đặc biệt trong các trường hợp cần phanh gấp hoặc đổ đèo.

1.2. Phanh đĩa

Phanh đĩa trên xe máy điện có cấu tạo ba phần gồm đĩa phanh, má phanh và cùm phanh. Phần đĩa phanh cố định và quay theo bánh xe. Hai bên bề mặt của đĩa phanh được ốp bởi cùm phanh có chứa hệ thống piston thủy lực và má phanh có vai trò quan trọng trong nguyên lý hoạt động của phanh đĩa. 

Trên các mẫu xe máy điện thế hệ mới đa phần sẽ cố định cùm phanh. Khi bóp tay phanh, áp lực dầu được truyền đến piston dầu đẩy má phanh di chuyển về phía đĩa phanh tạo nên lực ma sát làm cho tốc độ quay của bánh xe bị hãm lại, xe sẽ di chuyển chậm dần đến lúc dừng hẳn.

Phanh đĩa có cấu tạo hở, khả năng giải nhiệt dễ dàng hơn so với phanh tay trống nên cho hiệu suất phanh tốt hơn. Hơn thế hiện nay, các nhà sản xuất còn chọn vật liệu có khả năng chịu nhiệt tốt để làm phanh đĩa cùng thiết kế đục lỗ giúp nâng cao khả năng giải nhiệt. Hiện nay, nổi bật trên thị trường có xe máy điện VinFast Theon trang bị hệ thống phanh đĩa ABS cho cả 2 bánh mang lại hiệu suất phanh ưu việt, an toàn cao. 

Tuy nhiên, nhược điểm của phanh đĩa trên xe máy là dễ bị bám bụi, bùn đất, các chất bẩn do cấu tạo hở. Hiện tượng này nếu để thời gian dài sẽ gây tình trạng mòn không đều ở má phanh và đĩa phanh, từ đó giảm hiệu suất phanh.

2. Cách sử dụng hệ thống phanh trên xe máy điện an toàn

Để giảm tốc độ của xe máy điện, người dùng có thể sử dụng 2 phương pháp là phanh động cơ và dùng phanh thường. Việc kết hợp cả 2 cách phanh sẽ mang lại hiệu quả phanh cao nhất, tạo sự an toàn tối đa cho người điều khiển.

• Phanh động cơ: Đây là phương pháp kiểm soát và giảm tốc độ rất hiệu quả. Để phanh động cơ bạn cần nhả tay ga để vòng tua xe ghìm tốc độ lại. 
• Sử dụng phanh: So sánh phanh xe máy điện và xe xăng, xe máy xăng cũng sử dụng 2 loại phanh bánh trước và bánh sau. Tuy nhiên đối với xe số, phanh bên tay phải là phanh bánh trước, cần phanh phía dưới chân phải là phanh bánh sau. Còn ở xe tay ga, phanh tay bên trái là phanh bánh sau, phanh bên tay phải là phanh bánh trước.

Tương tự xe tay ga, trên xe máy điện với hệ thống phanh thông thường thì phanh trái tạo áp lực phanh lên bánh sau, còn phanh bên phải tạo áp lực phanh lên bánh trước. 

Hệ thống phanh trên xe điện giúp giảm tốc độ nhanh nhưng nếu không biết cách hoặc sử dụng sai nguyên tắc rất dễ gây tai nạn. Để có thể bình tĩnh xử lý mọi tình huống khi tham gia giao thông, người điều khiển cần nắm vững cách vận hành hệ thống phanh. 

Kỹ năng phanh xe máy điện an toàn, đúng cách:

Một trong những kỹ năng lái xe an toàn đó là khi bắt đầu phanh xe, bạn cần giảm tay ga để ghìm tốc độ hoạt động của động cơ. Bên cạnh đó, bạn cần kết hợp sử dụng phanh bánh trước và phanh bánh sau cùng một lúc, phanh nhẹ nhàng, tránh phanh gấp. 

Trong trường hợp khẩn cấp, bạn cần nhả tay ga để phanh động cơ đồng thời sử dụng phanh trước và phanh sau cùng một lúc, có thể phanh mạnh và gắt hơn các trường hợp thông thường. Tuy nhiên, bạn không nên giữ quá chặt tay phanh, khi di chuyển cần bóp nhả tay phanh linh hoạt để xe chuyển động an toàn. 

Đối với xe máy điện VinFast thông minh, hiện đại, khi phanh động cơ điện sẽ bị ngắt hoàn toàn vậy nên khi di chuyển ở phố đông người hay gặp tắc đường, người dùng cần ưu tiên giảm ga (đi với tốc độ hợp lý và giữ khoảng cách với xe trước) rồi mới thao tác dùng phanh. Đây là một trong những cách đi xe máy điện an toàn và gia tăng tuổi thọ cho xe bạn cần lưu ý. 

Nắm vững cách sử dụng hệ thống phanh trên xe máy điện là kỹ năng cơ bản  và quan trọng mà mỗi người điều khiển xe cần trang bị để bảo vệ an toàn cho bản thân và phương tiện khi tham gia giao thông. Ngoài ra, người dùng cũng nên mang xe đi bảo dưỡng thường xuyên để kịp thời sửa chữa những hư hỏng và thay thế nếu cần.