Hộp số sàn được ưa dùng trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô do tính năng vượt trội và tiết kiệm chi phí hơn so với các loại hộp số khác.

Hộp số sàn là gì?

Hộp số sàn là loại hộp số lâu đời nhất so với các loại hộp số khác, bộ phận này gồm có các trục sơ cấp, trục thứ cấp và trục trung gian (với hộp số 3 trục). Các trục này đều chứa các bánh răng khớp với nhau đồng thời tạo ra tỷ số truyền tương ứng với mỗi cấp số của xe.

Hiện nay, hộp số sàn được trang bị phổ biến trên các dòng xe ô tô có hệ thống truyền động đơn giản với độ tin cậy cao. 

Cấu tạo hộp số sàn ô tô

Bánh răng: 

Đây là các cơ cấu chính đảm nhận việc thay đổi tỉ số truyền. Dựa theo ý muốn của người điều khiển xe, các bánh   răng này sẽ ăn khớp với nhau để truyền lực tương ứng.

Trục hộp số: 

Bộ phận này chứa 2 chi tiết khác là hộp số dọc và hộp số ngang. Trong khi hộp số dọc có 3 trục gồm trục sơ cấp – trục trung cấp – trục thứ cấp, thì hộp số ngang chỉ có 2 trục gồm trục sơ cấp – trục thứ cấp.

Bộ đồng tốc: 

Như tên gọi, bộ phận này có tác dụng làm đồng đều tốc độ của các bánh răng khi vào số, tránh tình trạng va đập giữa các bánh răng. Nhờ đó mà bộ đồng tốc sẽ giúp việc chuyển số trở nên mượt mà, trơn tru hơn.

Ổ bi: 

Chi tiết này giúp chuyển hoá ma sát trượt thành ma sát lăn, hạn chế tiếng ồn khi hộp số hoạt động và gia tăng tuổi thọ cho hộp số.

Vỏ và nắp hộp số: 

Bộ phận này giữ vai trò bao kín để bảo vệ các chi tiết bên trong hộp số.

Nguyên lý hoạt động hộp số sàn

Dựa vào hình ảnh trên, quy trình hoạt động của hộp số sàn có thể được hiểu như sau:

 – Trục sơ cấp là trục có các bánh răng màu xanh lá, gọi là bánh răng dẫn động. Phía bên trong hộp số, trục sơ cấp sẽ tiếp nhận lực mô-men xoắn truyền từ động cơ thông qua bộ ly hợp.

 – Trục trung gian là trục có các bánh răng chủ động – là các bánh răng có màu đỏ. Trong số các bánh răng chủ động có 1 bánh răng nối với 1 bánh răng xanh lá trên trục sơ cấp. Sự ăn khớp của 2 bánh răng này thể hiện ở việc khi trục sơ cấp quay, bánh răng xanh quay thì bánh răng đỏ này cũng quay dẫn đến cả trục trung gian sẽ quay theo.

 – Trục thứ cấp là trục có các bánh răng bị động – bánh răng màu xanh lam. Mỗi bánh răng bị động ở trục này sẽ ăn khớp với 1 bánh răng chủ động ở trục trung gian tạo nên các cặp bánh răng tương ứng với từng cấp số. Khi bánh răng chủ động quay, bánh răng bị động sẽ quay theo, khiến trục thứ cấp quay và truyền lực mô-men xoắn đến các bánh xe.

Tùy trường hợp hộp số sàn có bao nhiêu cấp số sẽ có bấy nhiêu cặp bánh răng chủ động và bị động, cùng với 1 cặp bánh răng số lùi (cặp bánh răng số lùi này có thêm bánh răng trung gian – màu tím).

Cấp số tiến

Trục thứ cấp (màu vàng) ở phía đầu ra sẽ nhận được lực truyền động từ trục sơ cấp (màu xanh lá) ở phía đầu vào, thông qua sự ăn khớp của một trong các cặp bánh răng chủ động đỏ và bị động xanh lam. Lúc này lực đẩy được truyền theo thứ tự giảm dần từ động cơ > ly hợp > trục sơ cấp của hộp số > trục trung gian > trục thứ cấp > trục dẫn động.

Cấp số lùi

Hộp số xe ô tô sử dụng 1 bánh răng nhỏ trung gian (trên hình là bánh răng màu tím) để tạo nên số lùi (Idle gear). Bánh răng này được gắn thêm vào giữa 1 cặp bánh răng chủ động (màu đỏ) và bị động (màu xanh lam).

Cụ thể, khi chuyển cần số về số lùi, bánh răng trung gian màu tím này sẽ ăn khớp với bánh răng chủ động và bị động (màu đỏ và xanh lam). Lúc này, bánh răng chủ động (màu đỏ) sẽ dẫn động cho bánh răng bị động (màu xanh lam), nhưng thông qua bánh răng trung gian (màu tím) làm bánh răng bị động (màu xanh lam) quay ngược chiều khiến trục thứ cấp chuyển động ngược. Nhờ nguyên lý làm việc này, xe có thể di chuyển lùi một cách dễ dàng và trơn tru hơn.

Cách sử dụng xe số sàn

Sau khi đã nắm rõ cách sử dụng chân côn cùng nguyên lý hoạt động của bộ ly hợp và hộp số sàn, người lái có thể điều khiển chiếc xe một cách dễ dàng và an toàn nhất.

 – Các bước điều khiển xe sử dụng hộp số sàn:

     + Bước 1: Đạp chắc chân côn

     + Bước 2: Vào số theo sơ đồ các ký hiệu ghi trên cần số

     + Bước 3: Từ từ nhả chân côn và đạp nhẹ chân ga

     + Bước 4: Khi xe dần lăn bánh thì nhả hết chân côn và kiểm soát tốc độ xe bằng chân ga

     + Bước 5: Khi cần sang số, tiếp tục thực hiện lại từ bước đầu (đạp hết chân côn, sang số, từ từ nhả chân côn và đạp chân ga).

Lưu ý, vận tốc của xe (tỷ lệ truyền lực dẫn động từ động cơ sẽ khác nhau) sẽ tương ứng với mỗi cấp số. Tùy theo từng tình huống vận hành mà người lái có thể chọn cấp số phù hợp nhằm đảm bảo độ bền các chi tiết máy, đặc biệt là hộp số. 

Khách hàng có thể tham khảo và tìm hiểu thêm thông tin về xe ô tô của hãng xe VinFast qua website hoặc liên hệ trực tiếp đến hotline 1900 232 389 để được tư vấn tận tình và chi tiết hơn.